Zmieńmy prawo - dajmy szansę aktywnego współrządzenia mieszkańcom gmin

Portret użytkownika Zdzisław Gromada

W Szwajcarii samorządy lokalne (gminy) funkcjonują analogicznie jak spółki akcyjne. Każdy dorosły mieszkaniec jest właścicielem jednej akcji. Władzę zwierzchnią w gminie stanowi walne zgromadzenie akcjonariuszy tj. mieszkańców gminy. Podstawową decyzją, którą MUSI być przyjęta na walnym jest jednoznaczne określenie uprawnień zarządu gminy, sposobu jego  wyłaniania i kontroli pracy. Na takich zasadach funkcjonują gminy w Szwajcarii od zawsze i nikt nie próbuje tego zmienić. Najlepiej funkcjonują te małe ojczyzny w których mieszkańcy ograniczyli władzę demokratycznie wybieranych przedstawicieli do niezbędnego minimum. 

Podstawowym prawem każdej istoty żywej a w szczególności obywatela w warunkach demokracji jest WOLNOŚĆ i wynikające z tego prawo samodzielnego decydowania o swoich sprawach. Nasze samorządy lokalne (gminy, powiaty, województwa) to coś więcej niż obywatel i ich mieszkańcy powinni mieć większe uprawnienia. Niestety, pomimo że od ponad 25 lat żyjemy w demokracji są one traktowane przez władze centralne jak małe dzieci. W ustawach o samorządzie i referendum lokalnym poza określeniem ich uprawnień władze krajowe szczegółowo dyktują im jak się mają organizować i podejmować decyzje – jest to zaprzeczeniem demokracji.

Art. 118 Konstytucji RP daje obywatelom prawo inicjatywy ustawodawczej. Skorzystajmy z tego prawa. Wystąpmy z Obywatelską Inicjatywą Ustawodawczą (OIU) uzupełnienia ustawy o referendum lokalnym z dn. 15 września 2000 r. Dz. U. 2000 Nr 88 poz. 985 o zapis:

Mieszkańcy gmin w drodze referendum przeprowadzonego zgodnie z tą ustawą MOGĄ zmienić w swojej gminie częściowo lub całkowicie jej treść i ustanawiać zasady organizowania oraz przeprowadzania referendów w ich gminie wg. własnych przekonań i  możliwości.

Taka nowelizacja jest zgodna z Art. 4 naszej Konstytucji. Jej legalizacja uczyni mieszkańców gmin autentycznymi SAMORZĄDOWCAMI. Jeśli mieszkańcy gmin zechcą mieć większy wpływ na decyzje podejmowane w ich małej ojczyźnie to korzystając z tego zapisu powinni zmienić treść artykułów 4 i 55 obecnie obowiązującej ustawy.

Art. 4 ustawy określa, że prawo do organizowania referendum ma organ stanowiący tzn. rada gminy oraz minimum 10% jej mieszkańców. Taki zapis skutecznie blokuje prawo mieszkańców do bezpośredniego decydowania o wspólnych sprawach. Jeśli mieszkańcy gminy chcą racjonalnie gospodarzyć w swojej małej ojczyźnie i aktywnie uczestniczyć w życiu gminy to powinni zmienić ten zapis.

Ograniczenie prawa do organizowania referendum wyłącznie do większości „trzymającej władzę” w radzie gminy jest blokadą projektów opozycji w radzie. W Szwajcarii powszechne są zapisy w Konstytucjach gmin oraz kantonów dające prawo 20% składu organu ustawodawczemu  do składania konkurencyjnego projektu uchwał i poddania ich referendum (radni proponują – mieszkańcy decydują). W naszych warunkach prawo organizowania referendum powinien mieć również organ wykonawczy gminy tj. wójt, burmistrz, prezydent. 

Wymóg minimalnej ilości podpisów pod wnioskiem o referendum w gminie powinien uwzględniać jej wielkość. W dużych gminach spełnienie tego wymagania dla rozwiązywania spraw lokalnych (osiedli, dzielnic) jest praktycznie niemożliwe. Przykładowo w gminie Wrocław (ok. 600 tys.) mieszkańcy od 25 lat jeszcze ani razu nie zorganizowali referendum.

Art. 55 ustawy stawia wymaganie: Referendum jest ważne, jeżeli wzięło w nim udział co najmniej 30% uprawnionych do głosowania  skutecznie zniechęcające mieszkańców do aktywności obywatelskiej. W Szwajcarii nie ma takiego wymagania. Referenda są ważne niezależnie od frekwencji.

Istotnym zagadnieniem który mieszkańcy gmin powinni ustalić w swojej
ustawie o referendum powinien być sposób przeprowadzania głosowań. Koszt referendów  to poważny argument przeciw demokracji bezpośredniej. W Szwajcarii, podobnie jak w Atenach 2500 lat temu, powszechne jest podejmowanie decyzji na gminnej Agorze w czasie walnych zgromadzeń mieszkańców. Ta metoda ma to dwie zalety. Nie jest kosztowna oraz pozwala na zawiązanie bliższych znajomości współmieszkańców. W Szwajcarii Dzień Walnego Zgromadzenia mieszkańców to wielkie święto lokalne.

Technika XXI wieku pozwala na organizowanie tanich, szybkich i wiarygodnych powszechnych głosowań. Daje także techniczne możliwości zastosowania idealnej formy demokracji tzw. Liquid Democracy .Inicjatorzy gminnych Konstytucji referendalnych powinni rozważyć wszystkie możliwości, które daje nam obecna technika.

Grupa przekonanych do demokracji XXI wieku, którą promuje Szwajcaria organizuje Komitet Obywatelskiej Inicjatywy Ustawodawczej dla nowelizacji ustawy o referendum lokalnym i uczynienia jej z obowiązującej w gminach na fakultatywną. Obecnie jest nas za mało, by skutecznie spowodować legalizację tego projektu. Jeśli dla Ciebie ważna jest przyszłość naszej ojczyzny zapraszamy do nas OIUkontakt@gmail.com do pracy organicznej w historycznej inicjatywie.